
«انجمن علمی» یک نهاد یا گروه رسمی، داوطلبانه و مسئولیتپذیر است که با هدف پیشبرد علم، پژوهش، آموزش و تبادل دانش در یک رشته یا حوزه تخصصی تشکیل میشود.
🔹 در دانشگاهها، «انجمن علمی دانشجویی» گروهی از دانشجویان علاقهمند است که با حمایت اساتید و مدیریت دانشگاه، فعالیتهایی مانند پژوهش، آموزش، نشست علمی، همایش، انتشار نشریه تخصصی، و بازدیدهای علمی را انجام میدهد.
🔹 در سطح ملی یا حرفهای، «انجمن علمی» سازمانی متشکل از متخصصان و پژوهشگران یک رشته است (مثل انجمن جامعهشناسی ایران، انجمن حقوق خصوصی، یا انجمن فیزیک). هدف این نوع انجمنها توسعه دانش تخصصی، تدوین استانداردهای علمی، و ارتباط میان دانشگاه و جامعه است.
برخی از ویژگیهای اصلی انجمن علمی:

دوستان عزیز، مبرهن است که سیستم دانشگاه همانند تمامی سیستم های ساخت دست بشر دارای نواقص بسیاری است. ولی رشد و تکامل و پویایی ابدی، در برخورد هر سیستمی با روزگار و تکنولوژی و اندیشه جدید، دقیقا نتیجه همین نواقصی است که ابدی مینمایند.
حال که مدیریت دانشگاه در این اقدام، که با اصول مدیریتی دمکراتیک در سطح جهانی مطابقت دارد، به منظور توان بخشی و تفویض و تقسیم قدرتِ ابتکار عمل در پروسه آموزشی و پژوهشی و پرورشی به دانشجویان، با همراهی دانشجویان و برای دانشجویان دست به پیش آورده است، شایسته است بمنظور دستیابی به این مهم نه تنها برای بهتر شدن وضعیت محل تحصیل خود که برای بهبود شرایط آیندگان آن نیز اندیشه و عمل را همآواز گردانیم.
در وضعیت فوق الذکر دانش-جو نه به عنوان دانش پذیری منفعل، که خود بدعت گذاری خلاق است که در بررسی و برگزاری شرایط مدیریت استراتژیک مرکز آموزشی در همصدایی با همنشینان دست به اقدام میزند.
ارتباط و تعامل و انتقاد ۳۶۰ درجه با سیستم مدیریتی هر مجموعه آموزشی [و غیر آموزشی] و متعاقباً دمکراتیزه ساختن ساختار مجموعه بیشک مسیر مناسب یا شاید تنها مسیر برای بهبود وضعیت آموزش، بالا بردن سطح و امکانات آموزشی، افزایش سطح روحی و اخلاقی دانشجو در محیط آموزشی، کشف استعدادها و ایجاد امکانات مناسب در پرورش آنها، گشودن راههای جدید در گسترش امکانات و محدود کردن نامناسبات، قدرت بخشی و ایجاد روحیه و اندیشه مسوولیت پذیری برای هر دو سوی محور آموزشی؛ به منظور بهرهمندی از اختیار و ابتکار عمل و صدایی رساتر است، برای آنکه درس میپذیرد؛ در پروسه مبارک فراگیری.
مراوده و تعامل با دیگر دانشجویان در مقیاسهای خرد و کلان، از مرکز آموزشی خود، تا مراکز آموزشی دیگر شهرها و مراکز بین المللی سبب رشد و توسعه فردی و اجتماعی در تقابل روندهای آموزشی غالبا تنها تئوریک با آموزههای تطبیقی، مدرن تر، فنی تر و عملی تر ثمره تشریک مساعی و هم ساز ساختن پروسه ها با آنچه در جهان اکنون مدرن خوانده میشود. یک تشکل دانشجویی پویا همگرایی با مزایای فردی و اجتماعی، کوتاه مدت و بلند مدت و پتانسیل هایی غیر قابل پیشبینی را مد نظر قرار میدهد.
...و در نهایت:
هیچکس از آغاز نمیداند که هر مسیر به چه سرزمین راه میبرد. آنچه که پیداست نوید روز و روزگاری دگر است. اینکه پشت پرچین ها کدام چشمه سار انتظارمان را میکشد یله است به راهی که آهی بر ساز آن توانست زد و بقول فاضل نظری:
گیرم که به دریا نرسیدی، چه غم ای رود؟
خوش باش که یک چند در آن راه دویدی
فرجاد بابایی
دانشجوی حقوق قضایی
ناگفته پیداست که تشکلهای دانشگاهی دانشجویان در سراسر جهان همیشه هم با آغوش باز مورد پذیرش و تحسین قرار نگرفته و نمیگیرند. از هزینه های مختلف وقت و انرژی تا بر باد رفتن تلاشها و ارج و قرب ها؛ تاریخچه انجمن دانشجویی از ابتدا با امثله فراوان سرشار از موقعیتهای «نباید» و «نبایست» بوده است. و علیرغم پیروزیهای فروزان، تاثیرات بعضا اندک کنشگریها میتواند برای بسیاری نا امید کننده باشد. لیکن در نظر آوریم که حتی اگر گزاره فوق در تمام موقعیتها به تمامی صحت داشته باشد، همین تاثیرات اندک را نیز نمیتوان نادیده گرفت. اینجا جهانی فاصله است میان آنچه «مقرون به صفر» است و «صفر». و بقا و پویایی انجمنهای دانشجویی با دستاوردهای بزرگ و کوچکشان در این پیشینه مختصر و در سر تا سر جهان خود دلیل اثبات این مدعا است.